leiderschap binnen een zelfsturende organisatie
In mijn ogen gaan zelfsturing en management niet samen. Zelfsturing en leiderschap daarentegen gaan hand in hand. Leiderschap is nodig op elk niveau en in elk proces. Dat hebben wij aan den lijve ondervonden.
Een voorbeeld uit onze praktijk: een team heeft meer capaciteit nodig. Men gaat kijken in andere teams, logisch. Vaak is er ergens wel iemand te vinden die (tijdelijk) beschikbaar is. Maar wie bepaalt of die beschikbare collega ook daadwerkelijk het andere team gaat versterken? En wat nu als dat team het ineens weer rustig krijgt; waar moet die collega dan naar toe? Van zelfsturende teams naar een zelfsturende organisatie was voor ons de grootste uitdaging.
leiderschap en kaders
Eerder sprak ik Ron Meyer (Professor Strategisch Leiderschap TIAS) tijdens een lezing over agile leadership. Hij gaf een mooi overzicht over het verschil tussen een manager en leider:
manager | leider | |
wat doe je? | ik heb een baan met rechten en verantwoordelijkheden | ik vervul een rol en draag verantwoordelijkheid |
hoe word je het? | ik word benoemd door hogere managers | ik word geaccepteerd door anderen die willen volgen |
wat is je aanpak? | ik dwing gehoorzaamheid af door middel van belonen en straffen | ik oogst bevlogenheid door mensen met hart en ziel te overtuigen |
hoe reageren mensen? | we hebben calculerende relaties (wat levert het mij op?) | we hebben wederkerige relaties (wat is ons gezamenlijk doel?) |
wat is het beste resultaat | acceptabele prestaties, gebaseerd op extrinsieke motivatie | uitstekende prestaties, gebaseerd op intrinsieke motivatie |
concluderende vuistregel | dingen managen: zorgen dat ze moeten | mensen leiden: zorgen dat ze willen |
‘Leider zijn’ is binnen een zelfsturende organisatie een rol (al dan niet tijdelijk), geen functie. Die rol is nodig om een team of groep in de goede richting te krijgen. In het eerdergenoemde voorbeeld over de capaciteitsvraag zou het natuurlijk het fijnst zijn als er iemand is die in het belang van de organisatie een knoop doorhakt. Iemand die vanuit alle betrokkenen mandaat heeft. Het liefst aan de hand van een procedure of checklist. Indien die er niet zijn, dan is leiderschap nodig om een groep mensen in de juiste richting te helpen.
Een leider moet weten welke ruimte hij of zij heeft. Dit besef was de grootste eye-opener in de gehele transitie. Wanneer je niet aangeeft welke grenzen er zijn, komt er niets in beweging. Precies dit bleek mijn nieuwe rol binnen ons bedrijf. Kaders en richting geven; over onze waarden, hoe we ons willen ontwikkelen en hoe we kijken naar winst en verlies. Daarnaast ervoor zorgen dat de informatievoorzienig goed is en dat mensen de juiste spullen hebben.
Zonder kaders is zelfsturing niet mogelijk. Als eigenaren van We are you Tilburg dachten we destijds “we trekken onze handen er vanaf en daarna zijn we zelfsturend”. Dat ging goed op het niveau van de teams. Teamoverstijgend is het echter noodzakelijk dat er kaders zijn. Binnen die kaders kunnen er leiders opstaan om een zelfsturende organisatie te creëren.
Wil je zelfsturing in de praktijk zien of zou je een keer van gedachten willen wisselen hierover? Neem contact op met Alex, via onze locatie in Tilburg.